Từ hàng ngàn năm, nền văn minh nào cũng coi ngọc là biểu hiệu của tình yêu, uy quyền và thịnh vượng. Ở Trung Hoa, ngọc được coi như châu báu hoàng gia. Ngọc được tìm thấy từ 2500 năm truớc Công Nguyên ở hai nền văn minh Nile Valley và Indus Valley. Ở Trung Mỹ, ngọc làm mặt nạ đeo trong những ngày lễ hội, hay lưu giữ như của gia bảo. Đó là nền văn minh Meso-America có từ hàng ngàn năm, trước khi Christophe Columbus đến và làm toán loạn cả lên.
Xin phép được trở lại trong những bài tới về ngọc Meso-America, ngọc Burmese và ngọc Khotan ở Trung Hoa. Ngọc được ưa chuộng ngay từ buổi bình minh của nhân loại. Loài ngưòi lúc đó đã biết dùng loại đá rất cứng này làm rìu, dao, mặt nạ, đồ thờ tự. Mãi đến 1863, nhà khoáng-vật học nguời Pháp, Alexis Damour mới khám phá ra jadeite và nephrite là hai khoáng chất hoàn toàn khác nhau, dù có cùng đặc tính là cứng hơn thép. Từ đó, mỗi giới sử dụng tên gọi khác nhau. Khoa hoc phân biệt jadeite – ngọc cứng- và nephrite – ngọc mềm. Với nghệ sĩ, như chuyên viên chạm khắc, nguời vẽ kiểu, họ phân biệt jadeite jade và nephrite jade để dùng dụng cụ và quí kim thích hợp. Chủ tiệm nữ trang hay giới buôn bán mập mờ gọi chung chung là jade. Người Trung Hoa gọi là “cẩm thạch” cho tất cả những viên đá xanh có thể chạm khắc. Thị trường Việt cũng gọi theo: ngọc, ngọc bích, cẩm thạch cho tất cả những viên đá xanh xanh đến từ Trung quốc.
Jadeite được khai thác từ Myanmar, Burma, San Benito/California, Guatamala, Japan, Kazakstan, Russia, Switzerland, Turkestan. Nephrite tìm thấy ở Australia, Alaska, Brazil, British Columbia, California, China, Lake Baikal Reg, New Zealand, Wyoming, Mexico, Russia, Southern Rhodesia và Taiwan. Hiện nay, Canada là nguồn cung cấp nephrite cho thế giới nữ trang và cổ ngoạn. Giữa những người buôn bán đá quí, chỉ cần nói xuất xứ của khối đá, là biết đó là nephrite hay jadeite, không dám xí gạt như với các xuân thì mua sắm nữ trang.
Nguồn: Da Quy – Da Phong Thuy
